In schematherapie draait het om het aanpakken van disfunctionele schema’s.  Met een schema wordt bedoeld: je opvattingen, emoties en houdingen over jezelf en de wereld om je heen, die je gebruikt om gebeurtenissen te interpreteren en er betekenis aan te geven. Dit beïnvloedt vervolgens weer je gevoelens en je gedrag. Zie een schema als een soort ‘kompas’. 

Schema’s ontwikkel je in de loop der jaren, en worden sterk bepaald door je vroege ervaringen. Zijn deze ervaringen negatief, dan kun je negatieve opvattingen (bijvoorbeeld over jezelf) ontwikkelen, die je helemaal niet verder helpen. Ze zijn dus ongunstig voor je. Dit worden disfunctionele schema’s genoemd.

In schematherapie pak je de schema’s aan die jou nu niet helpen. Ook al ben je daar niet zo bewust van, de schema’s uit je vroege periode beïnvloeden nog steeds je huidige leven. Je gebruikt ze automatisch. Bij schematherapie ligt dan ook veel nadruk op je opvoeding, omgeving, en ervaringen uit je jeugd. Je ontdekt hoe voor jou belangrijke relaties je schema’s hebben beïnvloed. 

Net als in mindfulness-therapie ligt veel nadruk op ervaringen. Door naar de negatieve ervaringen terug te gaan probeer je de gevoelens te her-beleven. Je voelt bijvoorbeeld de pijn en het verdriet toen je van de trap af viel en je moeder moest lachen. Je voelt ook hoe je behoeften aan je veilig voelen en getroost te worden gefrustreerd zijn geraakt. Je wilt niet dat je wordt uitgelachen. Doordat je tijdens de therapie in een veilige en liefdevolle setting zit kun je andere ervaring opdoen. Je kunt gaan ervaren dat het veilig is om je naar te voelen. Je mag zelfs huilen als je dat wilt. Juist door de warme en liefdevolle bedding ontwikkel je een nieuw schema, dat veel effectiever voor je is.

Schematherapie  brengt je in contact met je ontkende of onvervulde behoeftes. Het is belangrijk dat je daarmee contact kunt maken en dat je vanuit je nieuwe schema’s gaat leren die behoeftes te erkennen en ze de ruimte en aandacht te geven die ze nodig hebben. In de schematherapie maken we gebruik van (thuis)oefeningen, rollenspelen en psycho-educatie.

Samen zullen we onderzoeken of deze therapie geschikt is, dit verschilt namelijk per persoon. De therapie wordt vooral toegepast op klachten zoals depressie, angst en problemen in de persoonlijkheid. Bij behandeling van de borderline-persoonlijkheidsstoornis zijn zeer goede resultaten behaald.

Je leert je eigen schema’s kennen en dat helpt je om je eigen gedrag beter te snappen. Door de destructieve schema’s te transformeren ben je veel beter in staat contact te hebben met je eigen behoeftes. En je leert hoe je je behoeften op een passende wijze kunt vervullen. Destructieve schema’s zijn daardoor niet meer nodig en hebben dus ook geen invloed meer op je gedrag.